Η δερματίτιδα ή αλλιώς έκζεμα, είναι από τις συχνότερες δερματολογικές παθήσεις και αποτελεί μια φλεγμονώδη αντίδραση του δέρματος σε πλήθος ενδογενών και εξωγενών παραγόντων.
Οι δερματίτιδες διακρίνονται, ανάλογα με τους παράγοντες που προκάλεσαν την εμφάνισή τους, σε εξωγενούς αιτιολογίας (αλλεργική δερματίτιδα και ερεθιστική δερματίτιδα) και σε ενδογενούς αιτιολογίας (ατοπική δερματίτιδα, σμηγματορροϊκή δερματίτιδα, νομισματοειδές έκζεμα και δυσιδρωσικό έκζεμα).
Η ερεθιστική δερματίτιδα εκδηλώνεται με έντονο κνησμό, φυσαλίδες, κοκκινίλες, ενώ στην οξεία φάση μπορεί να υπάρχει έντονη φλεγμονή και φουσκάλες στο δέρμα και μπορεί να προκληθεί από πολλούς ερεθιστικούς παράγοντες. Χαρακτηριστικά παραδείγματα τέτοιων παραγόντων αποτελούν τα απορρυπαντικά, φυτικές ουσίες, όπως το κρεμμύδι και η ντομάτα, τα οικοδομικά υλικά, οι βαφές του κομμωτηρίου, καθώς και η συχνή χρήση αντισηπτικών σαπουνιών και άλλων ισχυρών καθαριστικών παραγόντων. Θα πρέπει να τονίσουμε ότι οι παραπάνω παράγοντες μπορεί να προκαλέσουν δερματίτιδα σε οποιονδήποτε άνθρωπο, αρκεί να εκτεθεί σε αυτούς για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Για να αντιμετωπίσουμε τη δερματίτιδα, πολύ σημαντικό ρόλο παίζει η απομάκρυνσή μας από τις ουσίες που την έχουν προκαλέσει, ενώ στις περιπτώσεις που κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατό, η φαρμακευτική αγωγή περιλαμβάνει κορτικοστεροειδή, αλλά και μαλακτικές κρέμες ή κρέμες φραγμού που δρουν κατασταλτικά στη φλεγμονή. Βοηθητικό ρόλο έχουν και τα αντιισταμινικά για την αντιμετώπιση του κνησμού.
Για την εκδήλωση της αλλεργικής ή εξ επαφής δερματίτιδας, είναι απαραίτητη η έκθεση του ατόμου στο αλλεργιογόνο(ευαισθητοποίηση του ατόμου) για χρονικό διάστημα τέτοιο, ώστε να προκαλέσει αλλεργική αντίδραση, η οποία παρουσιάζεται δύο με τρεις μέρες μετά την επαφή με το αλλεργιογόνο. Με την απομάκρυνση του αλλεργιογόνου, η αλλεργία συνεχίζεται, συνήθως, για μία με δύο εβδομάδες μετά.
Το νικέλιο που βρίσκεται σε αρκετά είδη ένδυσης, ρολόγια, στηθόδεσμους και άλλα, είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα ουσίας που μπορεί να προκαλέσει αλλεργία. Ένα άλλο παράδειγμα είναι οι τρύπες στα αυτιά που μολύνονται από μέταλλα τα οποία δεν είναι χρυσά. Στην αρχή, παρουσιάζεται οίδημα με έντονο κνησμό και αν το μέταλλο δεν απομακρυνθεί εγκαίρως, δημιουργείται έκζεμα στην πάσχουσα περιοχή.
Διάφορα φυτά ή οι δραστικές ουσίες αυτών, που βρίσκονται σε καλλυντικές κρέμες μπορεί επίσης να προκαλέσουν αλλεργική δερματίτιδα είτε με την άμεση επαφή τους με το δέρμα είτε σε συνδυασμό με την ηλιακή ακτινοβολία, οπότε έχουμε τη λεγόμενη αλλεργική φωτοδερματίτιδα. Ο εντοπισμός του αλλεργιογόνου παράγοντα και η απομάκρυνσή του από αυτόν, είναι η πρώτη κίνηση που πρέπει να γίνει.
Οι λόγοι που μπορεί να προκάλεσαν την αλλεργία είναι πολλοί και για αυτόν το λόγο είναι απαραίτητο να απευθυνθούμε σε ένα δερματολόγο ή αλλεργιολόγο που θα μας βοηθήσει αρχικά να διαπιστώσουμε αν πρόκειται για αλλεργία ή για κάποιου άλλου είδους δερματίτιδα. Με το λεγόμενο patch τεστ, τοποθετούνται στο δέρμα αυτοκόλλητες ταινίες, που περιέχουν καθεμία διαφορετική αλλεργιογόνο ουσία. Μετά από λίγες ημέρες, οι αυτοκόλλητες ταινίες αφαιρούνται και διαπιστώνουμε σε ποια ουσία έχει εκδηλωθεί αλλεργία φροντίζοντας να την αποφεύγουμε στο μέλλον. Η φαρμακευτική αγωγή συνίσταται και πάλι στη χρήση κορτικοστεροειδών σκευασμάτων. Παρόλα αυτά, επειδή πολλές φορές συνυπάρχουν συμπτώματα και από άλλα συστήματα του οργανισμού, όπως για παράδειγμα το αναπνευστικό με την εκδήλωση άσθματος, χορηγούνται και διάφορα σκευάσματα για την τοπική αντιμετώπισή τους.
Η ατοπική δερματίτιδα εκδηλώνεται με τη μορφή έντονου κνησμού, εξανθήματος και ξηροδερμίας. Εμφανίζεται σε μεγαλύτερο ποσοστό στη βρεφική και παιδική ηλικία, ενώ στο 80% των περιπτώσεων υποχωρεί κατά την ενηλικίωση. Τα αίτια της ατοπικής δερματίτιδας μπορεί να είναι περιβαλλοντικά (διατροφή), ανοσολογικά-το άτομο είναι πιο ευαίσθητο σε λοιμώξεις από σταφυλόκοκκο και ιούς- αλλά στο 70% των περιπτώσεων είναι κληρονομικά. Αυτό σημαίνει ότι εκδηλώνεται περισσότερο σε οικογένειες με ιστορικό εκζέματος, ρινίτιδας ή αλλεργικού βρογχικού άσθματος. Όταν στην οικογένεια υπάρχει ήδη ένα παιδί που πάσχει από έκζεμα, οι πιθανότητες να εκδηλωθεί έκζεμα και στο επόμενο παιδί είναι 1 στις 4.
Άλλοι καθοριστικοί παράγοντες, είναι η ψυχολογία του ατόμου-άγχος, θυμός, στενοχώρια-καθώς και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως οι απότομες αλλαγές της θερμοκρασίας, καθώς η ατοπική δερματίτιδα βρίσκεται σε έξαρση το χειμώνα και σε ύφεση το καλοκαίρι.
Η κλινική εικόνα ποικίλλει, ανάλογα με την ηλικία- στη βρεφική εντοπίζεται ως έκζεμα οπουδήποτε εκτός από την περιγεννητική περιοχή, ενώ στην παιδική ηλικία εντοπίζεται, κυρίως, στο εσωτερικό του αγκώνα και πίσω από τα γόνατα. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να εντοπιστεί στον τράχηλο, τους καρπούς και τα βλέφαρα.
Το 30% των παιδιών που πάσχουν από ατοπική δερματίτιδα εμφανίζει και αλλεργία σε διάφορες τροφές, όπως το ψάρι και οι ξηροί καρποί. Σε πρώτη φάση, λοιπόν, θα πρέπει να εντοπιστούν και να αποκλειστούν αυτοί οι ερεθιστικοί παράγοντες, όπως και οι ψυχολογικοί (μείωση του άγχους),να υπάρχει προσοχή στο πλύσιμο των ρούχων, να αποφεύγεται η υπερβολική εφίδρωση και η χρήση αντισηπτικών σαπουνιών, που μπορεί να προκαλέσουν έντονη ξηροδερμία.
Ένας ακόμη στόχος της θεραπείας είναι η αποφυγή του κνησμού. Σε κάθε περίπτωση, ο κνησμός θα πρέπει να σταματήσει, γιατί ,εκτός του ότι είναι βασανιστικός, δημιουργεί πληγές στο δέρμα, οι οποίες μπορεί πολύ εύκολα να μολυνθούν. Για το λόγο αυτόν κρίνεται απαραίτητη η χορήγηση αντισταμινικών φαρμάκων από του στόματος και όχι μόνο σε τοπική εφαρμογή. Πολύ σημαντική είναι επίσης και η ενυδάτωση του δέρματος, η οποία επιτυγχάνεται εκτός από τη χρήση ενυδατικών αλοιφών χωρίς αρώματα και άλλους ερεθιστικούς παράγοντες, και με το καθημερινό χλιαρό μπάνιο για 15’-20’.Μετά το μπάνιο, συνιστάται το απαλό σκούπισμα με μια πετσέτα χωρίς τριβές στις πάσχουσες περιοχές. Τονίζεται και πάλι ότι η καθημερινή μαλακτική φροντίδα του δέρματος μειώνει τις εξάρσεις και είναι η βάση της φροντίδας στην ατοπική δερματίτιδα!
Τέλος, η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα είναι πολύ συνηθισμένη σε βρέφη και ενήλικες. Στα βρέφη είναι η λεγόμενη νινίδα των βρεφών, που παρουσιάζεται με κοκκινοκίτρινες νιφάδες (λέπια), που ορισμένες φορές σχηματίζουν πλάκες.
Στο εμπόριο, κυκλοφορούν εξειδικευμένα προϊόντα-συνήθως με τη μορφή λαδιών- που σκοπό έχουν να καταπραΰνουν την περιοχή και να σταματήσουν την απολέπιση.
Στους ενήλικες, η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα παρουσιάζεται, κυρίως, στην περιοχή γύρω από τη μύτη, γύρω από τα φρύδια, στην περιοχή του στέρνου και της πλάτης, ενώ πολύ συνηθισμένο είναι στο τριχωτό της κεφαλής, όπου πολλές φορές παρερμηνεύεται από τον ασθενή ως ξηροδερμία, λόγω της απολέπισης που δημιουργείται, με αποτέλεσμα να μη χρησιμοποιεί το κατάλληλο προϊόν. Το εξάνθημα στις περιοχές αυτές είναι ερυθρό, ενώ δεν παρουσιάζεται κνησμός.
Για τη θεραπεία χρησιμοποιούνται ειδικά σαμπουάν για το τριχωτό της κεφαλής, σε συνδυασμό με κερατολυτικές λοσιόν, αν αυτό κριθεί απαραίτητο, ενώ για το δέρμα, κρέμες με αντιμυκητιασικό και κορτιζόνη θεραπεύουν τις εξάρσεις. Οι κρέμες τακρόλιμους και πιμεκρόλιμους ενδείκνυνται για την περιοχή του προσώπου, αν και μπορεί να είναι ερεθιστικές.
Σε περιόδους άγχους και στρες παρατηρείται έξαρση της νόσου!
Πηγή: simygeias.gr
