Όσο κι αν μαθαίνουμε ως γυναίκες να ζούμε με την έμμηνο ρύση, θεωρώντας την αναπόσπαστο κομμάτι μας για πολλά χρόνια, ίσως αγνοούμε κάποιες σημαντικές λεπτομέρειες σχετικά με αυτή.
O εμμηνορρυσιακός κύκλος αφορά μια σειρά ορμονικών αλλαγών στο σώμα και προετοιμάζει τη γυναίκα για μια πιθανή εγκυμοσύνη. Σε κάθε κύκλο, η μία από τις ωοθήκες απελευθερώνει το ωάριο (ωορρηξία) ενώ, ταυτόχρονα, οι ορμόνες προετοιμάζουν τη μήτρα. Αν το ωάριο αυτό δεν γονιμοποιηθεί, τότε το εσωτερικό της μήτρας αποβάλλεται μέσω του κόλπου ως αίμα, την έμμηνο ρύση.
Η εμμηναρχή, δηλαδή η έναρξη του κύκλου, συμβαίνει κατά την εφηβεία, ενώ η εμμηνόπαυση (η κατάργηση του κύκλου) συμβαίνει κατά μέσο όρο στα 51 έτη. Σε μία φυσιολογική γυναίκα, κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής της ηλικίας, υπολογίζονται 450-500 τέτοιοι κύκλοι.
Η έμμηνος ρύση (περίοδος) αποτελεί τον επίλογο ενός κύκλου και σηματοδοτεί την έναρξη του επόμενου. Σε κάθε κύκλο, η εσωτερική στιβάδα της μήτρας, που λέγεται ενδομήτριο, αυξάνεται σε πάχος, προκειμένου να «υποδεχθεί» και να φιλοξενήσει στο εσωτερικό της το γονιμοποιημένο ωάριο. Αν η γονιμοποίηση δεν συμβεί, το παχύ αυτό στρώμα ατροφεί, καθώς τα αγγεία που το τρέφουν συρρικνώνονται, και απορρίπτεται μέσω του κόλπου.
Κυριότερα συμπτώματα και αντιμετώπιση
Κύριο σύμπτωμα της εμμηνορρυσίας αποτελεί ο πόνος, ο οποίος είναι αμβλύς, υπογάστριος (στο κάτω μέρος της κοιλιάς) και οφείλεται στη συστολή της μήτρας. Σημαντικό ρόλο παίζουν οι προσταγλανδίνες, οι οποίες είναι ουσίες που διεγείρουν τη σύσπαση της μήτρας, προκειμένου να εξέλθουν από τον κόλπο τα προϊόντα της εμμηνορρυσίας (κάτι σαν πολύ μικρός τοκετός).
Παραδόξως, τα επίπεδα των ουσιών αυτών στο αίμα δεν σχετίζονται πάντα με την ένταση του πόνου, επομένως σε πολλές γυναίκες με έντονο πόνο, τα επίπεδα των προσταγλανδινών είναι χαμηλά. Κατά συνέπεια, θεωρούμε ότι άλλοι παράγοντες, όπως η γενετική προδιάθεση, η κατασκευή του σώματος, καθώς και ψυχολογικοί παράγοντες, όπως το στρες, συμβάλλουν στη συνολική εικόνα που έχει μια γυναίκα κατά τη διάρκεια της εμμηνορρυσίας της ο ειδικός. Στη δυσμηνόρροια, ο πόνος είναι αρκετά ισχυρός, καθιστώντας τη γυναίκα ανήμπορη να πραγματοποιήσει αρκετές από τις καθημερινές της δραστηριότητες.
Στο προεμμηνορρυσιακό σύνδρομο περιλαμβάνονται συμπτώματα πέραν του πόνου, όπως ευμετάβλητη ψυχική διάθεση, μαστοδυνία, κεφαλαλγία, κατάθλιψη, ευερεθιστότητα, κόπωση, αντικοινωνικότητα, αδυναμία συγκέντρωσης, και όλα αυτά συμβαίνουν πριν ή κατά τη διάρκεια της εμμηνορρυσίας.
Τα παυσίπονα είναι η πρώτη γραμμή αντιμετώπισης των συμπτωμάτων της εμμηνορρυσίας. Η πιο δημοφιλής επιλογή είναι τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, τα οποία καταστέλλουν τη παραγωγή των προσταγλανδινών και μειώνουν τη συγκέντρωσή τους στο αίμα και στη μήτρα. Υπάρχουν πολυάριθμα σκευάσματα, τα οποία διαφέρουν στον τρόπο και τον βαθμό δράσης. Συνεπώς, αν ένα σκεύασμα αποτύχει, μπορεί να αντικατασταθεί με κάποιο άλλο της κατηγορίας αυτής.
Ωστόσο, τα αντιφλεγμονώδη φάρμακα έχουν και πολλές ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως δυσπεψία, ναυτία, εξανθήματα, κεφαλαλγία, ενώ ενοχοποιούνται για γαστρίτιδα και έλκος του στομάχου έπειτα από χρόνια ή παρατεταμένη χρήση. Η λήψη παρακεταμόλης, εναλλασσόμενα με τα αντιφλεγμονώδη, μπορεί να περιορίσει τη χρήση τους. Παράλληλα, η γαστροπροφύλαξη συστήνεται από πολλούς ιατρούς, προκειμένου να αποφευχθούν οι ανεπιθύμητες δράσεις στο πεπτικό. Άλλες ομάδες φαρμάκων περιλαμβάνουν τα παράγωγα της κωδεΐνης και τα σπασμολυτικά, τα οποία έχουν λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες.
Τέλος, τα αντισυλληπτικά χάπια βελτιώνουν πολύ τα συμπτώματα της δυσμηνόρροιας, ελαττώνοντας τα επίπεδα των ορμονών που εμπλέκονται στην παθογένεσή της.
Εκτός από τα φάρμακα, η εφαρμογή ζεστών επιθεμάτων (κομπρέσας) πάνω στην περιοχή που πονάει, είτε το ζεστό μπάνιο, μπορούν να βοηθήσουν.
Υπάρχουν και διατροφικές οδηγίες που συνεισφέρουν στην εξομάλυνση των συμπτωμάτων και περιλαμβάνουν την αύξηση της ίνας, του ασβεστίου, των σύνθετων υδρογονανθράκων, αλλά και τον περιορισμό του κόκκινου κρέατος, του λίπους, της καφεΐνης και της ζάχαρης. Η σωματική άσκηση μπορεί να φέρει κάποια βελτίωση, επειδή παράγονται ενδορφίνες (φυσικά αναλγητικά) στον εγκέφαλο. Αντίθετα, το κάπνισμα ενοχοποιείται ότι αυξάνει τον πόνο. Άλλες μορφές θεραπείας έχουν δοκιμαστεί, όπως ψυχοθεραπεία, αρωματοθεραπεία, τεχνικές μασάζ και βελονισμός, αλλά η ανταπόκριση είναι υποκειμενική και αμφισβητούμενη.
Συμπτώματα - «καμπανάκια»
Ο πόνος αποτελεί κοινό σύμπτωμα κατά την εμμηνορρυσία. Εντούτοις, ο πόνος που «δεν ελέγχεται» με ισχυρά παυσίπονα θα πρέπει να μας προβληματίσει και να ζητηθεί ιατρική βοήθεια. Επιπλέον, η παρατεταμένη διάρκεια της εμμηνορρυσίας (πάνω από 10 ημέρες) και η μεγάλη ροή του αίματος (>80cc αίματος), είναι επιπλέον λόγοι να απευθυνθούμε στον γυναικολόγο.
Με παρόμοιο τρόπο, οι διαταραχές στη συχνότητα του κύκλου και η εμφάνιση αίματος (spotting) μεταξύ δύο κύκλων επίσης μπορεί να χρήζουν ιατρικής παρέμβασης.
Συνοπτικά, η κάθε γυναίκα «γνωρίζει» τον κύκλο της, οπότε κάθε άγνωστο ή καινούργιο σύμπτωμα κατά την περίοδο, καλό θα είναι να συζητείται με τον γυναικολόγο.
Διαταραχές στην έμμηνο ρύση
Οι συχνότερες διαταραχές του κύκλου είναι οι εξής:
• Απουσία του κύκλου πάνω από 2 μήνες (αμμηνόρροια)
• Διαταραχές στη συχνότητα του κύκλου (συχνομηνόρροια <21 ημέρες, αραιομηνόρροια >40 ημέρες)
• Παθολογικά αυξημένη έμμηνος ρύση (μηνομητρορραγία)
• Αιμορραγία μεταξύ των κύκλων (μητρορραγία)
• Επώδυνη εμμηνορρυσία (δυσμηνόρροια)
Οι παραπάνω διαταραχές διακρίνονται σε πρωτοπαθείς, οι οποίες είναι συνήθως ορμονικής αιτιολογίας, και σε δευτεροπαθείς, όταν υπάρχει υποκείμενη αιτία που τις προκαλεί, όπως κύηση, γαλουχία, αποβολή, λειομυώματα μήτρας, πολύποδες μήτρας και φλεγμονές της πυέλου.
Οι συχνότερες διαταραχές παρατηρούνται στα άκρα της αναπαραγωγικής ηλικίας της γυναίκας, δηλαδή στην εφηβεία, μετά την εμμηναρχή, και μετά τα 45 έτη, κατά την κλιμακτήριο, δηλαδή τη μεταβατική φάση προς την εμμηνόπαυση.
Συνηθέστερα, σε αυτές τις ηλικίες παρατηρούνται κύκλοι δίχως ωορρηξία (ανωορρηκτικοί κύκλοι). Η ωορρηξία αποτελεί θεμελιώδες βήμα για την ομαλή εξέλιξη του κύκλου, διότι με αυτή παράγονται οι ορμόνες που ετοιμάζουν το σώμα για την επόμενη εμμηνορρυσία. Κατά συνέπεια, οι ανωορρηκτικοί κύκλοι είναι μεγαλύτεροι σε μήκος. Με λίγα λόγια, η γυναίκα αισθάνεται ότι «χάνει» περιόδους, ενώ όταν έρχεται η εμμηνορρυσία, είναι βαρύτερη σε αιμορραγία και πιο επώδυνη.
Πώς επηρεάζει ο τρόπος ζωής
Η εμμηνορρυσία της σύγχρονης γυναίκας επηρεάζεται από πολυάριθμους παράγοντες.
Οι σημαντικότεροι είναι οι εξής:
• Διατροφή. Η μεγάλη απώλεια βάρους και η νευρική ανορεξία μπορεί να προκαλέσουν αμηνόρροια, δηλαδή απουσία του κύκλου. Με ανάλογο τρόπο, η παχυσαρκία επίσης μπορεί να επηρεάσει τον κύκλο, λόγω της σύνθεσης των οιστρογόνων στο λίπος.
• Η υπερβολική σωματική άσκηση και ο πρωταθλητισμός προκαλούν τη σύνθεση ορμονών που καταστέλλουν τον κύκλο.
• Το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών, αλλά και πολλά κλινικά σύνδρομα που «μιμούνται» τις πολυκυστικές ωοθήκες, δίχως την αύξηση των ανδρογόνων, συνδέονται με τον μοντέρνο τρόπο ζωής και προκαλούν διαταραχές στον κύκλο.
• Έρευνα του 2004 έδειξε πως το κάπνισμα και η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ αυξάνουν το μήκος του κύκλου, λόγω της επίδρασής τους στην ωρίμανση των ωοθυλακίων.
• Οι θυρεοειδοπάθεια και η λήψη άλλων ορμονών, όπως το χάπι της επόμενης μέρας, επίσης διαταράσσουν τον κύκλο.
Ο ρόλος της ψυχολογίας
Οι ορμόνες που διαχειρίζονται τον κύκλο της γυναίκας (FSH και LH) παράγονται στην υπόφυση, μία μικρή περιοχή στο μέσον του εγκεφάλου. Αυτή η περιοχή περιβάλλεται από το δρεπανοειδές σύστημα (Limbic system), ένα σύμπλεγμα πυρήνων, το οποίο διαχειρίζεται τα συναισθήματά μας. Αναμφίβολα, λοιπόν, η κακή ψυχολογία μιας γυναίκας, από έντονο θυμό ή θλίψη, ή ακόμα και από υπερβολική καταπόνηση (στρες) έχει επίδραση στον κύκλο, είτε μπορεί να ευθύνεται για την απουσία μιας περιόδου.
Οι επιδράσεις της ψυχολογίας στον κύκλο είναι ανεξάρτητες της ηλικίας της γυναίκας. Συχνά ο εφησυχασμός και η ηρεμία της γυναίκας μπορεί να αποκαταστήσει τον κύκλο δίχως φαρμακευτική αγωγή.
Με ανάλογο τρόπο, πολλά κοινά αντικαταθλιπτικά φάρμακα, όπως οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRIs), που δίνονται και για τη θεραπεία του προεμμηνορυσιακού συνδρόμου, μπορεί να προκαλέσουν διαταραχές στη συχνότητα του κύκλου.
Καλοκαιρινά... λάθη
Μία συνήθης πρακτική των γυναικών τα καλοκαίρια είναι η χρήση του κολπικού ταμπόν. Το ταμπόν θεωρείται εστία μικροβίων από τη στιγμή της τοποθέτησής του, ανεξάρτητα από την υγιεινή της γυναίκας. Συνήθως αποικίζονται με μίγμα μικροβίων του γεννητικού σωλήνα, ανάμεσα στα οποία κυρίαρχη θέση κατέχει ο σταφυλόκοκκος και ο στρεπτόκοκκος.
Καταστροφική επιπλοκή θεωρείται το σύνδρομο της τοξικής καταπληξίας (Toxic Shock Syndrome) από τοξίνες αυτών των μικροβίων.
Πέραν αυτής της σοβαρής επιπλοκής, τα ταμπόν συνδέονται και με τραχηλίτιδες, κολπίτιδες, ελκωτικές βλάβες στον κόλπο ή τα χείλη του αιδοίου. Η χρήση του ταμπόν για την απόλαυση του μπάνιου στη θάλασσα θα πρέπει να αποτρέπεται ρητώς, ακόμα και αν η ροή αίματος είναι ελαττωμένη. Με παρόμοιο τρόπο, θα πρέπει να αποφεύγεται η παρατεταμένη, είτε η επαναλαμβανόμενη εφαρμογή του.
Αν η εμμηνορρυσία συμπίπτει με προγραμματισμένες διακοπές, θα πρέπει να συζητιούνται με τον γυναικολόγο εναλλακτικές θεραπείες και η φαρμακευτική ρύθμιση του κύκλου.
Πηγή: healthyme.gr
