Το 1988, ο γιατρός Gerard Reaven περιγράφοντας μια κατάσταση ως «αντίσταση στην ινσουλίνη» έκανε την καίρια παρατήρηση σχετικά με αυτό που αρκετά χρόνια αργότερα, το 2001, θα έπαιρνε τη θέση του στον επίσημο κατάλογο των παθήσεων ως «δυσμεταβολικό σύνδρομο Χ». Πρόκειται για ένα παζλ μεταβολικών διαταραχών, με βασικές ψηφίδες την παχυσαρκία, τη δυσλιπιδαιμία, τον σακχαρώδη διαβήτη και την υπέρταση.
Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Ίδρυμα για τον Σακχαρώδη Διαβήτη (IDF), μεταβολικό σύνδρομο αναγνωρίζεται όταν εμφανίζονται ταυτόχρονα τρεις τουλάχιστον από τις εξής πέντε καταστάσεις:
• Σάκχαρο νηστείας ≥ 100 mg/dL ή λαμβάνεται φαρμακευτική αγωγή για υπεργλυκαιμία
• Αρτηριακή πίεση ≥130/85 mmHg ή λαμβάνεται φαρμακευτική αγωγή για υπέρταση
•Τριγλυκερίδια αίματος ≥150 mg/dL ή λαμβάνεται φαρμακευτική αγωγή για υπερτριγλυκεριδαιμία
• HDL χοληστερόλη < 40mg/dL στους άνδρες ή <50mg/dL στις γυναίκες ή λαμβάνεται φαρμακευτική αγωγή για αύξηση της HDL χοληστερόλης
• Περίμετρος μέσης ≥102 εκ. στους άνδρες και ≥88 εκ. στις γυναίκες.
Πού οφείλεται;
Σύμφωνα με μία θεωρία, η κοιλιακή παχυσαρκία αποτελεί αφετηρία του συνδρόμου, καθώς τα μεγάλα λιπώδη κύτταρα εκκρίνουν ουσίες που επιδρούν στους υποδοχείς της ινσουλίνης και συμβάλλουν στη δημιουργία ινσουλινοαντίστασης. Το μεταβολικό σύνδρομο εμφανίζεται σε άτομα που έχουν γενετική προδιάθεση. Όμως το χρόνιο στρες, η ανθυγιεινή διατροφή, η ηλικία πάνω από τα 50 και η μειωμένη έως ανύπαρκτη σωματική δραστηριότητα θεωρούνται ως παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνισή του.
Επιπλέον, η απορρύθμιση του φυσιολογικού ρυθμού ύπνου-αφύπνισης έχει επίσης ενοχοποιηθεί για την εμφάνιση του μεταβολικού συνδρόμου. Περιορίζουμε τις ώρες ύπνου για να παρατείνουμε το ωράριο εργασίας μας ή για να διασκεδάζουμε. Αλλά αυτό έχει τις επιπτώσεις του. Παράλληλα, συχνά τρώμε πρόχειρα και βιαστικά, πιεζόμενοι ή λόγω συνθηκών, και έχουμε βγάλει την άσκηση από την καθημερινότητά μας. Όλα αυτά έχουν μετατρέψει το μεταβολικό σύνδρομο σε σύγχρονη επιδημία.
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Η αρχική προσέγγιση του ατόμου με μεταβολικό σύνδρομο γίνεται, προφανώς, με συστάσεις για την αλλαγή του τρόπου ζωής. Κύριοι άξονες: η δίαιτα, ώστε να αποκατασταθεί το φυσιολογικό σωματικό βάρος και η άσκηση. Έχει αποδειχθεί ότι ο συνδυασμός δίαιτας, άσκησης αλλά και φαρμακευτικής θεραπείας, όποτε και όπου χρειαστεί, καθυστερούν την εμφάνιση του σακχαρώδη διαβήτη στα άτομα με μεταβολικό σύνδρομο. Ακόμα και χειρουργική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας μπορεί να συσταθεί, αλλά σε άτομα με Δείκτη Μάζας Σώματος πάνω από 40 που σημαίνει για ένα άτομο ύψους 170 εκατοστών, βάρος πάνω από 115 κιλά.
Η δίαιτα έχει μεγάλη συμβολή στη θεραπεία του μεταβολικού συνδρόμου. Αυτό συμβαίνει γιατί η υποθερμιδική δίαιτα από μόνη της μειώνει όχι μόνο το σωματικό βάρος και το κοιλιακό λίπος, αλλά και την αρτηριακή πίεση. Εξομαλύνει επίσης σε μεγάλο βαθμό τα λιπίδια, ενώ μειώνει και τη γλυκόζη στο αίμα. Μια απώλεια και μόνο του 10% του σωματικού βάρους ενός ατόμου από τη στιγμή της διάγνωσης, οδηγεί σε μια θεαματική πτώση στα ποσοστά κινδύνου να νοσήσει από καρδιαγγειακή νόσο ή σακχαρώδη διαβήτη. Γίνεται, λοιπόν, κατανοητή η πρωταρχική θέση που έχουν η σωστή διατροφή και η δίαιτα, στην αντιμετώπιση του μεταβολικού συνδρόμου, για να αποτρέψουμε την εμφάνιση των επιπλοκών που συνδέονται με αυτό. Έμφαση δίνεται μάλιστα τελευταία στη μεσογειακή δίαιτα, η οποία μπορεί να μειώσει κατά 50-70% τον κίνδυνο καρδιαγγειακών επεισοδίων σ’ αυτούς που την ακολουθούν.
Εξίσου σημαντική παράμετρος, για τη θεραπεία και τη βελτίωση των συμπτωμάτων του μεταβολικού συνδρόμου είναι και η άσκηση. Συστήνεται στους ασθενείς να επιδίδονται σε σωματική δραστηριότητα μέτριας έντασης, για τουλάχιστον 30 λεπτά, 5 φορές την εβδομάδα (ιδανικά κάθε μέρα). Η αερόβια άσκηση είναι η πιο αποτελεσματική, αλλά και ανέξοδη αφού π.χ. το γρήγορο βάδισμα ή το ποδήλατο και η κολύμβηση, αποτελούν ιδανικές μορφές αερόβιας άσκησης.
Συμπληρώματα διατροφής
Οι υπέρβαροι και παχύσαρκοι ασθενείς, πέρα από τις περιορισμένες θερμίδες που πρέπει να λαμβάνουν για την απώλεια του βάρους τους, μπορούν να λάβουν συμπληρώματα με λιποτροπικούς παράγοντες, που βοηθούν στη διάσπαση των λιπαρών, με αποτέλεσμα τη μείωση της χοληστερόλης και την αποτοξίνωση του οργανισμού από το συσσωρευμένο λίπος. Η σπιρουλίνα, μια άριστη πηγή πρωτεϊνών, με αντιοξειδωτική δράση, βοηθά σημαντικά στον έλεγχο του σωματικού βάρους, με το αίσθημα κορεσμού που δημιουργεί. Οι ασθενείς με υψηλές τιμές χοληστερόλης, πέρα από την κατανάλωση τροφών με χαμηλά λιπαρά, μπορούν να ωφεληθούν από τα συμπληρώματα που περιέχουν καρνιτίνη, ω-3 λιπαρά, φυτοστερόλες, νιασίνη, ισοφλαβόνες (ιδιαίτερα οι γυναίκες στην εμμηνόπαυση), τα οποία βοηθούν στη μείωση των επιπέδων των τριγλυκεριδίων στο αίμα και στη βελτίωση των τιμών της χοληστερόλης.
Τέλος, οι ασθενείς με προδιάθεση να αναπτύξουν σακχαρώδη διαβήτη, εκτός της δίαιτας, που πρέπει να περιλαμβάνει χαμηλή κατανάλωση υδατανθράκων και λιπαρών, μπορούν να λάβουν εκχυλίσματα κανέλας, λιποϊκό οξύ και ω-3 λιπαρά που βοηθούν στη μείωση της υπερινσουλιναιμίας και στη μείωση των επιπέδων της γλυκόζης στο αίμα.
Προσοχή στα παιδιά
Τα παιδιά που είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα έχουν αυξημένο κίνδυνο να εκδηλώσουν μεταβολικό σύνδρομο στην ενήλικο ζωή. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στα παιδιά που μπαίνουν στην εφηβεία, επειδή η κατανομή του σωματικού λίπους, η αρτηριακή πίεση και η ευαισθησία των κυττάρων στην ινσουλίνη επηρεάζονται άμεσα από τις ορμονικές αλλαγές σε αυτό το στάδιο. Τα παιδιά πρέπει να ενθαρρύνονται να ακολουθούν έναν υγιεινό τρόπο ζωής, να αποφεύγουν την καθιστική ζωή και να επιδίδονται σε κάποιο άθλημα. Συστήνεται επίσης η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, δημητριακών και φαγητών πλούσιων σε φυτικές ίνες, ο περιορισμός της κατανάλωσης λιπαρών και η αποφυγή των γλυκών, των αναψυκτικών και των γευμάτων σε ταχυφαγεία.
Συμβουλές πρόληψης
• Τρώτε μεσογειακά: προτιμήστε τα όσπρια, τα φρούτα, τα λαχανικά, το ελαιόλαδο.
• Αποφύγετε τα έτοιμα προς κατανάλωση τρόφιμα, καθώς και οτιδήποτε περιέχει πολλά λιπαρά, αλάτι και ζάχαρη.
• Αποφύγετε τα τηγανητά. Μαγειρέψτε στον ατμό, στον φούρνο, στη σχάρα.
• Τρώτε σε τακτικές ώρες και μην παραλείπετε γεύματα. Ιδανικά, θα πρέπει να παίρνετε πρωινό, μεσημεριανό, βραδινό και δύο ενδιάμεσα σνακ (κατά προτίμηση φρούτα).
• Πίνετε τουλάχιστον 6-8 ποτήρια νερό την ημέρα.
• Περιορίστε την καφεΐνη (καφέ, τσάι, αναψυκτικά τύπου κόλα).
• Ασκηθείτε. Επιλέξτε ένα άθλημα που σας ταιριάζει και σας αρέσει. Αν δεν θέλετε να ασχοληθείτε με κάποια συγκεκριμένη δραστηριότητα, φροντίστε να περπατάτε τουλάχιστον για 30 λεπτά καθημερινά.
• Μην κάθεστε με τις ώρες μπροστά στην τηλεόραση ή στον υπολογιστή.
• Μειώστε το κάπνισμα!
• Αν αποφασίσετε να κάνετε δίαιτα, αποφύγετε τις αυστηρές δίαιτες -δίνουν θεαματικά αποτελέσματα που διαρκούν λίγο. Επιλέξτε διατροφικές αλλαγές τις οποίες θα μπορέσετε να διατηρήσετε σε βάθος χρόνου.
• Προσπαθήστε να ελαττώσετε το άγχος σας.
Πηγή: healthyme.gr
