Η φωτοευαισθησία είναι φλεγμονή του δέρματος που προκαλείται από την έκθεση στο ηλιακό φως ή και άλλων παραγόντων. Πρόκειται για τοπική δερματική αντίδραση με τη μορφή οιδήματος. Οι αιτίες που ενοχοποιούνται είναι κυρίως χημικά, μεταβολικά, ιδιοπαθή και φαρμακευτικά αίτια.
Χημικά παραγόμενη φωτοευαισθησία
Ένας αριθμός ουσιών που είναι γνωστές ως φωτοευαισθητοποιητές μπορεί να προκαλέσουν ανώμαλη αντίδραση στο δέρμα που έχει εκτεθεί στο ηλιακό φως ή στα ισοδύναμά του. Οι ουσίες αυτές μπορεί να μεταφερθούν στο δέρμα εξωτερικά (μέσω επαφής) ή εσωτερικά (μέσω εσωτερικής ή παρεντερικής χορήγησης). Το αποτέλεσμα μπορεί να είναι μια εξαιρετικά έντονη αντίδραση ηλιακού εγκαύματος, χωρίς προηγούμενη αλλεργική ευαισθητοποίηση, που καλείται φωτοτοξικότητα. Οι φωτοαλλεργικές αντιδράσεις, εν αντιθέσει, είναι αληθείς αλλεργικές ευαισθητοποιήσεις που πυροδοτούνται από το ηλιακό φως, οι οποίες επάγονται είτε από εσωτερική χορήγηση, είτε από εξωτερική επαφή. Στην περίπτωση εξωτερικών επαφών, η διάκριση μεταξύ φωτοτοξικότητας και φωτοαλλεργίας είναι συνήθως εύκολη: η πρώτη παρουσιάζεται κατά την αρχική έκθεση, ξεκινά σε λιγότερο από 48 ώρες και έχει την εικόνα ηλιακού εγκαύματος. Αντιθέτως, η φωτοαλλεργία παρουσιάζεται μόνο σε ευαισθητοποιημένα άτομα, μπορεί να έχει επιβραδυνόμενη έναρξη και μοιάζει με δερματίτιδα εξ’ επαφής.
Το ηλιακό έγκαυμα είναι μια οξεία, φωτοτοξική και παροδική φλεγμονώδης αντίδραση του δέρματος, που ακολουθεί έκθεση σε υπεριώδη ακτινοβολία (UVR) προερχόμενη από το ηλιακό φως ή από τεχνητές πηγές. Χαρακτηρίζεται από ερύθημα, κνησμό και αν είναι σοβαρό, από φυσαλίδες, πομφόλυγες, οίδημα, ευαισθησία και πόνο. Η θεραπεία περιλαμβάνει ψυχρά υγρά επιθέματα,τοπικά κορτικοστεροειδή, λήψη άφθονων υγρών μέσα στην ημέρα από το στόμα, αποφυγή του ήλιου και αντιφλεγμονώδη σε άλγος.
Η φυτοφωτοδερματίτιδα είναι μια συχνή φωτοτοξική αντίδραση που προκαλείται από τις φουροκουμαρίνες που υπάρχουν σε πολλά φυτά όταν έρχονται σε επαφή με υγρό δέρμα το οποίο εκτίθεται στη UVA ακτινοβολία μετά. Αρκετές ώρες μετά την έκθεση εκδηλώνεται ένα ερύθημα με συνοδό καύσο, οίδημα, φυσαλίδες ή πομφόλυγες στο σημείο επαφής. Προκύπτει μια έντονη υπερμελάχρωση, υπό μορφή παραδόξων γραμμώσεων, που μπορεί να επιμείνει για εβδομάδες ή μήνες.Ένας πολύ γνωστός φωτοευαισθητοποιητής που προκαλεί τη νόσο είναι το έλαιο περγαμόντο. Άλλα φυτά που ενοχοποιούνται είναι η συκιά, ο άνηθος, το γλυκολέμονο, ο μαϊντανός, το σέλινο κ.ά. Στη θεραπεία συμπεριλαμβάνονται ψυχρά επιθέματα, ήπια αναλγητικά, τοπικά μαλακτικά, τοπικά στεροειδή και αποφυγή έκθεσης στον ήλιο.
Μεταβολικά αίτια
Φωτοευαισθησία παρατηρείται στη περίπτωση των πορφυριών. Οι πορφυρίες μπορεί να είναι κληρονομικές ή επίκτητες. Τα πορφυρινογόνα είναι τα δομικά συστατικά όλων των πρωτεϊνών του αίματος, όπως η αιμοσφαιρίνη. Παράγονται κυρίως στο ήπαρ και στο μυελό των οστών. Στις πορφυρίες οι ενδιάμεσοι αυτοί μεταβολίτες της σύνθεσης αιμοσφαιρίνης αυξάνονται. Κάθε μορφή πορφυρίας έχει συσχετιστεί σήμερα με μια ανεπάρκεια κάποιου ενζύμου της μεταβολικής οδού της σύνθεσης της αίμης. Η χρήση αντηλιακών είναι απαραίτητη σε κάθε μορφή της νόσου.
Ιδιοπαθή αίτια
Η πιο συχνή μορφή φωτοευαισθησίας εδώ είναι το πολύμορφο εξάνθημα εκ φωτός. Είναι πιο συνηθισμένο στις γυναίκες μέχρι 30 ετών. Η μορφή των εξανθημάτων ποικίλλει περιλαμβάνοντας ερυθηματώδεις κηλίδες, βλατίδες, πλάκες και φυσαλίδες. Συνήθως εμφανίζονται 1-4 ημέρες μετά την έκθεση στον ήλιο με κνησμό κι ερύθημα. Εντοπίζονται συνήθως στο πρόσωπο, το ντεκολτέ, τον τράχηλο και τα άνω άκρα. Η νόσος παρατηρείται κυρίως την άνοιξη. Στον έλεγχο της διάγνωσης απαιτείται ορολογικός, αιματολογικός έλεγχος προς αποκλεισμό αυτοάνοσων νοσημάτων καθώς και βιοψία που επιβεβαιώνει τη διάγνωση σε περίπτωση υποτροπής. Οι φωτοεπιδερμιδικές δοκιμασίες βοηθούν στον έλεγχο. Η πορεία είναι χρόνια και υποτροπιάζουσα και πιθανόν να επιδεινώνεται κάθε χρόνο, χωρίς να αποκλείεται αυτόματη και πλήρης υποχώρηση μετά από χρόνια. Η θεραπεία συνιστάται σε χρήση αντιηλιακών, αποφυγή έκθεσης στον ήλιο, τοπικά ή συστηματικά στεροειδή, αντισταμινικά, PUVA, UVB.
Φωτοευαισθησία από φάρμακα
Αντίδραση του δέρματος η οποία προκύπτει από ταυτόχρονη έκθεση σε ορισμένα φάρμακα (από του
στόματος, παρεντερικά, τοπικά) και στην υπεριώδη ακτινοβολία ή/και στο ορατό φως. Υπάρχουν δύο τύποι αντιδράσεων: η φωτοτοξική και η φωτοαλλεργική. Η φωτοτοξική αντίδραση μπορεί να εμφανιστεί σε όλους και μοιάζει με ηλιακό έγκαυμα. Η φωτοαλλεργική, στην οποία εμπλέκεται μια ανοσολογική αντίδραση, εμφανίζεται σε προηγουμένως ευαισθητοποιημένα άτομα και χαρακτηρίζεται από βλατιδώδες, φυσαλιδώδες, εκζεματοειδές εξάνθημα. Φάρμακα που προκαλούν συνήθως φωτοευαισθησία είναι τα αγχολυτικά, αντιψυχωσικά, αντιυπερτασικά, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, αντιβιοτικά, διουρητικά, αντιδιαβητικά, αντικαρκινικά, αντιρυτιδικές κρέμες προσώπου, ρετινοειδή, αντισυλληπτικά κ.ά.
Η φωτοευαισθησία είναι μια κατάσταση που ταλαιπωρεί τον ασθενή και κινδυνεύει σε μερικές περιπτώσεις να γενικευτεί. Στις παθήσεις αυτές αρμόδια ειδικότητα είναι ο δερματολόγος, ο οποίος θα δώσει τις ανάλογες οδηγίες και την ορθή αγωγή.
Πηγή: simygeias.gr
