Ένα από τα πιο συχνά προβλήματα, που αντιμετωπίζουν οι γονείς στην πρώιμη νηπιακή ηλικία, αποτελεί η προσπάθεια για διακοπή της πάνας.
Άλλες φορές, οι προσπάθειες στέφονται, σχετικά γρήγορα και εύκολα, με επιτυχία, ενώ άλλες φορές, παρά την επιμονή των γονέων, το αποτέλεσμα δεν είναι το επιθυμητό.
Γιατί, όμως, συμβαίνει αυτό;
Καθοριστικός και ίσως μοναδικός παράγοντας είναι η ετοιμότητα του παιδιού.
Όταν η προσπάθεια ξεκινά, λόγω της πίεσης του περιβάλλοντος (γιαγιάς, γειτόνισσας, κλ.π.), του ίδιου του κράτους (που θεωρεί ότι 2,5 χρονών όλα τα παιδιά δεν φορούν, πλέον, πάνα, οπότε, αν δεν τη διακόψουν, δεν γίνονται δεκτά στους νηπιακούς σταθμούς) ή απλά και μόνο, γιατί «τώρα είναι καλοκαίρι και το καλοκαίρι κόβονται οι πάνες», χωρίς να ληφθεί υπόψη η ετοιμότητα του παιδιού, η αποτυχία είναι σίγουρη!
Αναπτυξιακά, ακόμη και στην ηλικία των 3 χρόνων, ένα νήπιο μπορεί να μην έχει καλό έλεγχο των σφικτήρων του και εννοείται ότι, αν το παιδί δε νιώθει πότε είναι να κάνει την ανάγκη του και πώς να κρατηθεί, δεν είναι έτοιμο για τη διακοπή της πάνας.
Πότε είναι η κατάλληλη στιγμή για να ξεκινήσουν οι προσπάθειες;
Συνήθως, τα παιδιά μεγαλώνοντας αρχίζουν να “ενοχλούνται” από την πάνα τους, την τραβάνε ή ακόμη και τα ίδια μπορεί να εκφράζουν στους γονείς τους την επιθυμία να μην τη φοράνε, πλέον.
Στο επόμενο στάδιο, αρχίζουν να καταλαβαίνουν πότε είναι να κάνουν τσίσα ή κακά, αλλά το εκφράζουν ακριβώς τη στιγμή που κάνουν την ανάγκη τους, μην αφήνοντας περιθώρια αντίδρασης. Τελικά, ωριμάζοντας, γνωρίζουν πότε και τι θα κάνουν, και μπορούν να κρατηθούν και λίγα λεπτά.
Τότε είναι η κατάλληλη εποχή για τη διακοπή της πάνας!
Να σημειώσω εδώ ότι, πολλές φορές, υπάρχουν νήπια τα οποία έχουν από πολύ νωρίς αναπτυγμένο το λόγο τους και μπερδεύουν τους γονείς, μιας και θεωρούμε ότι: «Αφού μιλάνε, γιατί δε μου λένε πότε θα κάνουν την ανάγκη τους;» Η απάντηση είναι πολύ απλή: «Γιατί δεν καταλαβαίνουν!» Επίσης, υπάρχουν αντιθέτως παιδιά με όχι και τόσο αναπτυγμένο το λόγο, που μας “δείχνουν” πότε θέλουν να κάνουν την ανάγκη τους, διακόπτοντας το παιχνίδι και πηγαίνοντας σε κάποια γωνιά ή σε κάποιο αγαπημένο σημείο.
Και πώς ξεκινάμε;
Δεν υπάρχουν κανόνες!
Βασικά, ζητάμε από το παιδί, όποτε αισθανθεί ότι θέλει να κάνει την ανάγκη του, να μας το πει ή να μας το δείξει, ώστε να το οδηγήσουμε ή να πάει μόνο του στο γιογιό ή στο μπάνιο.
Άλλα παιδιά θα καθίσουν στο γιογιό, άλλα θα θελήσουν να καθίσουν κατευθείαν στη λεκάνη της τουαλέτας (χρησιμοποιώντας κάποιο ειδικό προσαρμογέα, και καλό, ίσως, είναι να έχουμε και κάποιο υποπόδιο). Άλλα θέλουν το γιογιό στο μπάνιο, άλλα σε οποιοδήποτε σημείο του σπιτιού. Στην αρχή, το χρησιμοποιούμε εκεί που θέλει το παιδί και μετά σιγά- σιγά το μεταφέρουμε στο μπάνιο!
Αρκετά παιδιά, για να κατανοήσουν τι ακριβώς τους ζητάμε, μπορεί να χρειασθεί να “συνοδεύσουν” τους γονείς (ειδικά του αντίστοιχου φύλου) στο μπάνιο, για να δούνε ποια ακριβώς είναι η διαδικασία!
Ορισμένα παιδιά, επίσης, αισθάνονται αρχικά πιο άνετα να καθίσουν στο γιογιό ή τη λεκάνη φορώντας την πάνα τους, την οποία και αφαιρούμε, όταν είναι έτοιμα να καθίσουν και χωρίς αυτή!
Βασικός κανόνας: μόνο θετική ενίσχυση!
Επιβραβεύουμε το παιδί (κυρίως λεκτικά) σε κάθε επιτυχημένη προσπάθεια. Δεν το ανταμείβουμε ποτέ υλικά ( π.χ. «κάνε τσίσα και θα φας σοκολατάκι!») και κυρίως ποτέ, μα ποτέ δεν το μαλώνουμε ή δεν το βάζουμε τιμωρία, σε κάποια πιθανή αποτυχία.
Πρέπει να θυμόμαστε ότι και το παιδί κάνει την προσπάθειά του, και αν δημιουργήσουμε εντάσεις και αρνητικά αισθήματα, τότε μπορεί να πισωγυρίσει, να εγκαταλείψει την προσπάθεια και να “βολευτεί” συνεχίζοντας να φοράει πάνα.
Καλό είναι να μην αργήσουμε πάρα πολύ στη διακοπή της νυχτερινής πάνας, γιατί μεγαλώνοντας τα παιδιά βολεύονται, και μετά είναι πιο δύσκολη η διακοπή της.
Επίσης, συχνό φαινόμενο αποτελεί το να διακοπεί η νυχτερινή πάνα, και μετά από καιρό, με αφορμή 1-2 “νυχτερινά ατυχήματα”, να πισωγυρίσουμε. Έτσι “βολευόμαστε” γονείς και παιδιά, και αυτό κάνει τη διακοπή της νυχτερινής πάνας ακόμη πιο δύσκολη!
Αν έχουμε συχνά “νυχτερινά ατυχήματα”, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ειδικά αδιάβροχα υποστρώματα κάτω από το σεντόνι του παιδιού, να το σηκώνουμε περίπου 1-2 ώρες μετά τη νυχτερινή του κατάκλιση για να ουρήσει, και να φροντίζουμε η λήψη υγρών τις νυχτερινές ώρες να είναι περιορισμένη.
Και τι γίνεται στην περίπτωση που οι προσπάθειές μας δε στέφονται με επιτυχία;
Υπάρχουν νήπια που δε καταλαβαίνουν ακριβώς τι ζητάμε. Καμιά φορά βοηθά να βάλουμε κατευθείαν βρακάκι στο παιδί και, όταν το βρέξει ή το λερώσει, να του πούμε ευγενικά και ήρεμα ότι δε πρέπει να βρέχει το βρακάκι του και την επόμενη φορά να μας πει πότε θέλει να κάνει την ανάγκη του.
Πολλές φορές, έχουμε “ατυχήματα” πάνω στο παιχνίδι του παιδιού. Αν βλέπουμε ότι το παιδί ξεχνιέται πάνω στον ενθουσιασμό του παιχνιδιού, φροντίζουμε να οδηγούμε εμείς το παιδί να κάνει την ανάγκη του, σε σταθερά χρονικά διαστήματα, π.χ. κάθε 2 ώρες.
Υπάρχουν και παιδιά που θα ωφεληθούν με άλλες τεχνικές, π.χ. αγοράζοντας βρακάκια με τον/την αγαπημένο/η ήρωα/ ηρωίδα! Έχουμε 1-2 από τα “καλά” και 3-4 πιο απλά. Φοράμε στο παιδί το αγαπημένο του εσώρουχο και, αν το λερώσει, του σημειώνουμε, πάλι ήρεμα και ευγενικά, ότι τώρα που λερώθηκε, θα πρέπει να φορά πιο απλά, μέχρι να πλυθεί το αγαπημένο του.
Υπάρχουν παιδιά, τέλος, που θα ωφεληθούν από τους πίνακες επιβράβευσης. Ένα αστέρι για κάθε επιτυχημένη προσπάθεια, και στα 5-10 αστέρια επιβραβεύουμε το παιδί π.χ. με μια βόλτα στο πάρκο, στην παραλία κ.λπ. Στην αρχή, βοηθά να είναι το όριο σχετικά χαμηλό, και σιγά σιγά το ανεβάζουμε. Επίσης, καλό είναι η επιβράβευση να αφορά σε μια οικογενειακή δραστηριότητα που χαροποιεί το παιδί, αλλά είναι σχετικά σπάνια! Και, όπως είπαμε και παραπάνω, ποτέ η επιβράβευση δεν είναι υλική (π.χ. παιχνίδι, γλυκό, παγωτό).
Και αν όλα τα παραπάνω, δεν αποδώσουν, τότε μόνο μια λύση υπάρχει: «Αναβολή της διαδικασία!». Δεν το εκλαμβάνουμε ως αποτυχία, δική μας ή του παιδιού! Τα πράγματα είπαμε είναι πολύ απλά. Αν το παιδί δεν είναι έτοιμο, δεν μπορούμε να κόψουμε τη πάνα. Ξαναδοκιμάζουμε μετά από 2-3 μήνες, και αν πάλι δε τα καταφέρουμε, πάλι αναβολή της διαδικασίας.
Αν επιμένουμε σε ένα παιδί που δεν είναι έτοιμο, η ένταση, η ψυχολογική βλάβη και το αίσθημα αποτυχίας που μπορεί να του μεταφέρουμε, μπορεί να οδηγήσει σε πολύ μεγαλύτερη καθυστέρηση στη διακοπή της πάνας.
Αιτία για άμεση διακοπή των προσπαθειών; Η επίσχεση ούρων και κοπράνων. Τι σημαίνει αυτό; Υπάρχουν παιδιά που μπορεί να “κρατήσουν” τα τσίσα ή τα κακά τους, αλλά δεν γνωρίζουν μετά πώς να τα «αφήσουν». Αν το παιδί κρατά πολλές ημέρες τα κακά του, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε σκληρά κόπρανα, πόνο και δυσκοιλιότητα που μπορεί να αποδειχθεί τελικά ιδιαίτερα ανθεκτική. Χορηγούμε άφθονα υγρά, τροφές που βοηθούν να είναι μαλακά τα κακά, αποφεύγουμε τροφές που προκαλούν δυσκοιλιότητα, και μπορεί να χρειαστούν και φάρμακα για δυσκοιλιότητα.
Μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η επίσχεση ούρων. Υπάρχουν παιδία που κρατάνε 24 ώρες τα ούρα τους, και τα “άφηνουν” με μεγάλη δυσκολία και πόνο! Και είναι προφανές ότι αυτό δεν είναι καθόλου καλό για την υγεία του παιδιού. Η επίσχεση ειδικά των ούρων σημαίνει άτακτη οπισθοχώρηση!
Συμπερασματικά, η προσπάθεια για τη διακοπή της πάνας είναι μια ιδιαίτερα εύκολη υπόθεση, αρκεί το παιδί να είναι έτοιμο. Δεν πρέπει ποτέ να αποτελεί εστία εντάσεων μεταξύ γονέων-παιδιού. Δεν θα κριθεί η ικανότητά μας ως γονείς από αυτή τη διαδικασία, και αφορά μόνο το παιδί μας, και όχι τους φίλους, τους συγγενείς ή τους γείτονες!
Είναι ένα αναπτυξιακό ορόσημο, το οποίο όταν η προσπάθεια γίνει την κατάλληλη στιγμή, θα κατακτηθεί σχετικά εύκολα, χωρίς άγχος και ψυχολογικά τραύματα (παιδιού και γονέων). Υπομονή λοιπόν, σεβασμός των ικανοτήτων του παιδιού μας, και στο τέλος όλα θα πάνε καλά!
Πηγή: simygeias.gr
