Kάθε παιδί είναι ξεχωριστό και κανένα δεν είναι ίδιο με το άλλο. Ενώ κάποια είναι υπάκουα και φρόνιμα, ορισμένα άλλα γίνονται πολλές φορές δύστροπα και ανεξέλεγκτα, φέρνοντας συχνά τους γονείς στα όριά τους. Κι όμως, αν δούμε σε βάθος τη συμπεριφορά αυτή, μπορούμε να την εξηγήσουμε και, κυρίως, να βρούμε κάποια σημεία - κλειδιά που θα μας βοηθήσουν να την αντιμετωπίσουμε.
Μούτρα, φωνές, χειριστικότητα, έντονος εγωκεντρισμός... Είναι φορές που ένας γονιός μπορεί να φτάσει σε απόγνωση, νιώθοντας ανήμπορος να χειριστεί μια τέτοια συμπεριφορά από το παιδί του, αφού έχει πλέον δοκιμάσει τα πάντα. Ωστόσο, οι περισσότεροι δεν συνειδητοποιούν ότι αυτή η συμπεριφορά μπορεί να είναι το αποτέλεσμα πολλών διαφορετικών παραγόντων. Για να μπορέσουμε, λοιπόν, να παρέμβουμε «διορθωτικά», πρέπει πρώτα να καταλάβουμε τι είναι αυτό που κάνει ένα παιδί δύστροπο. Έτσι, λοιπόν, το πρώτο βήμα είναι να ψάξουμε τις αιτίες.
Πιθανές αιτίες δύστροπης συμπεριφοράς
Πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν ότι τα μικρά παιδιά δεν ξέρουν ακόμα πώς να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους. Αυτός μπορεί να είναι και ένας λόγος που πεισμώνουν και δείχνουν να αγνοούν κάθε παρατήρηση των γονιών τους. Αν αρχίσουμε να ερμηνεύουμε τις συμπεριφορές των παιδιών έχοντας στο μυαλό την ανάπτυξη και τα ανάλογα χαρακτηριστικά της ηλικίας τους, τότε θα έχουμε και τις ανάλογες προσδοκίες από αυτά.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι κάποιες συμπεριφορές είναι φυσιολογικές και αποτελούν μέρος της πορείας τους από τη βρεφική στην παιδική ηλικία. Δεν στοχεύουν όλες οι «άσχημες συμπεριφορές» στην αντίσταση στον γονιό, όπως συχνά νομίζουμε. Είναι πολύ πιθανό το παιδί να μην είναι ακόμα σε θέση ν’ αντιληφθεί ότι ο τρόπος με τον οποίο συμπεριφέρεται δεν είναι σωστός.
Επιπλέον, η αρνητική συμπεριφορά μπορεί να κρύβει φόβους, στρες ή και κούραση. Είναι, δε, πολύ πιθανό το παιδί να στέλνει κάποιο μήνυμα με τη συμπεριφορά του: μήπως αντιδρά αρνητικά γιατί θέλει προσοχή, θέλει να επιδείξει τη δύναμή του ή την αδυναμία του σε κάτι;
Μην ξεχνάμε, επίσης, ότι ένα μικρό παιδί έχει μάθει από την αρχή της ζωής του ότι οι γονείς του είναι πάντα εκεί για το οτιδήποτε. Όταν ήταν μωρό, ήδη από το πρώτο κλάμα επικεντρώνονταν σ’ αυτό: Πεινάει; Θέλει άλλαγμα; Νυστάζει; Μήπως είναι άρρωστο; Κάτι απόλυτα λογικό, καθώς ένα μωρό είναι απόλυτα εξαρτημένο από αυτούς.
Μεγαλώνοντας, όμως, το παιδί αρχίζει να συνειδητοποιεί ότι οι γονείς του δεν το παρακολουθούν πλέον τόσο… εντατικά. Για το παιδί αυτό είναι μια μεγάλη αλλαγή και ίσως να δυσκολεύεται να συμφιλιωθεί εύκολα με τα νέα δεδομένα, με αποτέλεσμα να έχει ξεσπάσματα με διάφορους τρόπους.
Ωστόσο, καθώς το παιδί προχωράει σιγά-σιγά από την εξάρτηση στην ανεξαρτησία, εκφράζει με όποιον τρόπο μπορεί την επιθυμία να εδραιώσει τη θέση του μέσα στο πλέγμα σχέσεων μεταξύ των μελών της οικογένειας, αλλά και αργότερα στο σχολείο. Στην προσπάθειά του, λοιπόν, να μάθει και να ελέγξει τον κόσμο του, μπορεί να αναπτύξει εγωκεντρική και ανεξέλεγκτη συμπεριφορά, κατά τα πρότυπα των ενηλίκων.
Τέλος, ας μην ξεχνάμε ότι ένα παιδί λαμβάνει τα πρώτα του μηνύματα, εικόνες και συμπεριφορά από τους γονείς του. Αν ζει σε ένα περιβάλλον που κυριαρχεί η επιθετικότητα, θα παραγάγει και εκείνο επιθετικότητα. Επιπλέον, αν οι γονείς εκφράζουν συχνά με τη συμπεριφορά τους άγχος και στρες, είναι πολύ πιθανό αυτό να έχει επιπτώσεις και στον τρόπο συμπεριφοράς του παιδιού, καθώς λειτουργεί από τη φύση του σαν σφουγγάρι, «απορροφώντας» και υιοθετώντας όλα όσα βλέπει και εισπράττει.
Ενδεδειγμένοι τρόποι αντιμετώπισης
• Καλό θα είναι να τεθούν ξεκάθαροι κανόνες συμπεριφοράς στα παιδιά, όπως π.χ. να χρησιμοποιούν το σώμα τους και την ομιλία τους με τρόπο που να μην πληγώνει κανέναν.
• Θα πρέπει να υπάρχει κατανόηση προς το παιδί. Τα παιδιά αντιδρούν σπασμωδικά όταν αναστατώνονται, γι’ αυτό θα πρέπει κανείς να προσπαθήσει να δει τα πράγματα μέσα από τα δικά τους μάτια, πριν αντιδράσει με οποιονδήποτε τρόπο.
• Όταν ένα παιδί παρουσιάσει ένα έντονο ξέσπασμα, δεν ωφελεί καθόλου να χάνει και ο γονιός την ψυχραιμία του και να δρα παρορμητικά. Το μόνο που θα πετύχει είναι να προκαλέσει περισσότερη ένταση.
• Το να δώσει κανείς σε ένα αντιδραστικό παιδί τον «χώρο» του (εφόσον δεν υπάρχει θέμα ασφάλειας) μπορεί επίσης να λειτουργήσει θετικά. Η απομάκρυνση του γονέα για λίγο ίσως βοηθήσει το παιδί να εκτονώσει τον θυμό του και να ηρεμήσει.
• Χρειάζεται σταθερότητα στον τρόπο αντιμετώπισης, όταν υπάρχει αυταρχική συμπεριφορά. Αν ενδίδει κανείς σε κάθε απαίτηση του παιδιού, τότε αυτό θα εφαρμόζει την ίδια τακτική κάθε φορά που θα θέλει κάτι. Το «όχι» πρέπει να είναι σταθερά «όχι».
• Ενδείκνυται η ενθάρρυνση των παιδιών να συμμετέχουν σε παιχνίδια συνεργασίας που απαιτούν ομαδική δουλειά για να φέρουν π.χ. σε πέρας μια αποστολή, καθώς αυτό μπορεί να συμβάλλει στο να μειωθεί η επιθετικότητα και η εγωιστική συμπεριφορά.
• Ο γονιός θα πρέπει να χειρίζεται την αρνητική συμπεριφορά ως κάτι μεμονωμένο και ξεχωριστό από τη συνολική προσωπικότητα του παιδιού. Για παράδειγμα, «Έκανες αυτό, το οποίο δεν είναι σωστό» και όχι «Είσαι άτακτος, είσαι κακό παιδί».
• Γενικώς, είναι καλό να προτιμάται η θετική πειθαρχία. Θα πρέπει, δηλαδή, να δίνεται βάρος στις λύσεις μιας κατάστασης και όχι στην τιμωρία ή την ταπείνωση. Καλό είναι να καλείται το παιδί να σκεφτεί μια λύση μαζί με τον γονιό, καθώς αυτό θα το κάνει να νιώσει ότι το σέβονται και το υπολογίζουν, και θα μειώσει τις πιθανότητες περαιτέρω αντίδρασης.
• Χρειάζεται ένας συνδυασμός θέσπισης ορίων και ενθάρρυνσης στο παιδί να λειτουργήσει αυτόνομα, χωρίς να καταπιέζεται. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, τα παιδιά λαμβάνουν τις αναγκαίες εξηγήσεις για τους κανόνες που τίθενται, έχοντας έτσι την ευκαιρία να μάθουν μέσα από τα λάθη τους και να δουν πώς οι πράξεις τους επηρεάζουν τους άλλους, αλλά και τα ίδια.
Πηγή: healthyme.gr
